افسردگی یکی از چالشبرانگیزترین اختلالات روانی است که میتواند به طور عمیقی بر زندگی فردی و اجتماعی تأثیر بگذارد. این بیماری، با احساس ناامیدی، خستگی مزمن و بیانگیزگی همراه است و گاهی حتی سادهترین کارها را غیرممکن میسازد. با این حال، دانش علمی و تجربههای درمانی امروز، راهکارهای موثری را برای مدیریت و بهبود افسردگی در اختیار ما قرار داده است. در این مقاله از مدیسیب، به بررسی روشهای نوین و موثر درمان افسردگی خواهیم پرداخت و اینکه چگونه ترکیبی از رواندرمانی، دارودرمانی و تغییرات سبک زندگی میتواند به بازگشت به زندگی عادی کمک کند.
افسردگی یک اختلال خلقی است که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از دست دادن علاقه به چیزها و فعالیتهایی میشود که زمانی از آنها لذت میبردید. علاوه بر این وجود افسردگی باعث ایجاد مشکل در تفکر، حافظه، خوردن و خواب میشود. البته طبیعی است که نسبت به موقعیت های دشوار زندگی، مانند از دست دادن شغل یا طلاق، احساس غمگینی یا اندوهگین شدن داشته باشید؛ اما افسردگی هر روز به مدت حداقل دو هفته ادامه مییابد و علائم دیگری غیر از غم و اندوه دارد. اگر افسردگی درمان نشود، بدتر و طولانیتر میشود و در موارد شدید، میتواند منجر به خودآزاری یا مرگ با خودکشی فرد افسرده همراه باشد. البته خوشبختانه درمانهای زیادی برای افسردگی وجود دارد که به بهبود آن کمک میکند.
در حالی که هر فرد ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند، اینها رایجترین علائم افسردگی هستند:
افسردگی انواع مختلفی دارد که هر کدام با علائم و شدت متفاوتی همراه است. در اینجا به برخی از انواع رایج افسردگی اشاره میکنیم:
چه چیزی باعث افسردگی می شود؟ محققان علت دقیق افسردگی را نمی دانند. با این حال دلایل زیادی در ایجاد و پدید آمدن افسردگی نقش دارد که عبارت هستند از:
افسردگی چگونه درمان میشود؟ افسردگی یکی از قابل درمانترین اختلالهای سلامت روان است. تقریباً 80 تا 90 درصد از افراد مبتلا به افسردگی که به دنبال درمان هستند، در نهایت به خوبی به درمان پاسخ میدهند. درمان افسردگی ممکن است شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:
داروهای تجویزی به نام داروهای ضد افسردگی به تغییر ترکیب شیمیایی مغز که باعث افسردگی میشوند، کمک میکنند. باید بدانید که 4 تا 8 هفته طول میکشد تا این داروها اثر کامل داشته باشند. مصرف دارو را ادامه دهید، حتی اگر در ابتدا نتیجه خاصی حاصل نشده است. هرگز بدون مشورت با پزشک خود مصرف دارو را قطع نکنید یا دوز مصرفی خود را تغییر ندهید. برخی از افراد باید داروها را عوض کنند یا دارو اضافه کنند تا پزشک تشخیص دهد که کدام یک بهترین نتیجه را برای او دارد.
برخی از داروهای ضد افسردگی دارای عوارض جانبی هستند که اغلب با گذشت زمان بهبود می یابند. اگر عوارض کاهش نیافت یا اذیت کننده بود، با پزشک خود مشورت کنید تا داروی دیگری تجویز کند. معروفترین داورها برای درمان افسردگی عبارت هستند از:
نکته!
هرگز داروهای ضد افسردگی را به طور خودسر شروع و قطع نکنید. مصرف این دارو بدونتجویز پزشک، دارای عوارض زیادی است و منجر به تشدید علائم افسردگی میشود.
روان درمانی (گفتار درمانی) به معنای صحبت با یک متخصص سلامت روان یا مشاور است. درمانگر به شما کمک میکند تا احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم خود را شناسایی کنید و تغییر دهید. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد که درمان شناختی رفتاری (CBT) رایجترین آنهاست. گاهی اوقات، درمان مختصر تنها چیزی است که نیاز دارید و درمان افسردگی بدون استفاده از دارو رفع میشود. بسیاری از افراد روان درمانی را طولانی مدت و برای چندین ماه یا سال ادامه میدهند.
تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال نیز تنها زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که سایر درمانها کمکی به بهبود حال بیمار نکرده باشند. این روش درمان افسردگی شامل یک سیم پیچ است که روی سر فرد قرار میگیرد تا میدانهای مغناطیسی تولید کند و سلولهای عصبی مغز فرد را تحریک کند. هدف این روش از بین بردن علائم افسردگی با تغییر نوع فعالیت مغز است.
درمان تشنج الکتریکی معمولاً تنها در صورتی به عنوان یک گزینه درمانی برای افراد مبتلا به افسردگی شدید در نظر گرفته می شود و جز آخرین گزینههای درمان است. تشنج به بازگرداندن تعادل طبیعی مواد شیمیایی در مغز و کاهش علائم کمک میکند. درمان تشنج الکتریکی معمولاً در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. در این روش الکترودها بر روی سر بیمار قرار داده میشود و جریان الکتریکی کوتاهی از مغز عبور میکند و باعث تشنج میشود. بیمار در این درمان افسردگی، چیزی احساس نمیکند و دردی ندارد؛ زیرا بیهوش است.
افسردگی فصلی یکی از معضلاتی است که برخی از افراد با آن دست و پنجه نرم میکنند. از نور درمانی برای درمان این اختلال استفاده میشود. اگر پزشک تشخیص دهد که افسردگی به دلیل کمبود نور ایجاد شده است، از گزینه نور درمانی استفاده میکند. نور درمانی شامل نشستن هر روز صبح به مدت نیم ساعت در مقابل یک نور خاص (دستگاه نور درمانی) است.
ورزشهایی مانند پیاده روی، آهسته دویدن، دوچرخه سواری، شنا و... برای تسکین یا پیشگیری از افسردگی توصیه میشود. بسیاری از مردم متوجه میشوند که پس از انجام فعالیت بدنی، خلق و خوی آنها بهبود یافته است. البته ورزش به تنهایی کافی نیست، اما راهی مکمل برای تسریع فرایند درمان است.
هر فرد باید چه ورزشی را برای درمان افسردگی انتخاب کند؟ مناسب ترین فعالیت به علائم و موقعیت فرد بستگی دارد. به عنوان مثال، افرادی که افسردگی شدید دارند اغلب قادر به انجام ورزشهای فشرده نیستند. افرادی که افسردگی خفیفتری دارند احتمال بیشتری دارد که بتوانند ورزش جدی انجام دهند. اما اگر پیدا کردن انگیزه برای دویدن یا رفتن به باشگاه دشوار است، صرف پیادهروی منظم در هوای تازه یا دوچرخهسواری هم میتواند به بهبود شرایط کمک کند.
مطالعات انجام شده نشان میدهد که تکنیکهای آرام سازی به کاهش علائم افسردگی خفیف تا متوسط کمک میکند. این روش شامل رویکردهایی مانند آرام سازی پیشرونده عضلانی، تمرین اتوژنیک، موسیقی درمانی و یوگا است. متاسفانه این روش به اندازه سایر درمانهای افسردگی مانند درمان شناختی رفتاری موثر نیستند. با این حال، روان درمانگران گاهی اوقات تکنیکهای آرام سازی را به عنوان بخشی از درمان آموزش میدهند.
این روش به عنوان مکمل در کنار دارو و روان درمانی معرفی میشود، اما انجام آن هیچ خطری ندارد و به بهبود شرایط هم کمک میکند. در قدم اول غذاهای سالم مصرف کنید. مصرف میوهها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئینهای کم چرب و محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده و قند، به بهبود خلق و خو کمک میکند. خواب کافی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. داشتن خواب با کیفیت به بهبود عملکرد فعالیت مغز نیز کمک میکند.
در این دوره روتین منظمی ایجاد کنید و برنامهریزی داشته باشید. البته نباید مثل قبل به خود سخت بگیرید. باید برنامهای منعطف و متناسب با شرایط روحی خود بنویسید تا بتوانید به آن عمل کنید. سعی کنید صبور باشید و روی نکات مثبت برنامه و زندگی خود تمرکز کنید. این روش به جایگزینی تفکر منفی که بخشی از افسردگی است کمک میکند. توصیه میشود در این شرایط تصمیمهای اساسی و مهم نگیرید و پس از گذراندن این دوره بتوانید با آسودگی و آرامش خاطر انتخاب بهتری داشته باشید.
تقویت روابط اجتماعی در دوران افسردگی بسیار دشوار است، اما به شدت به بهبود روحیه کمک میکند. ارتباط با دوستان و خانواده، احساس تعلق و حمایت را تقویت میکند. حمایت اطرافیان به شما حس دلگرمی میداند و متوجه میشوید که در سختیها تنها نیستید. در آخر مصرف کافئین و الکل را به حداقل برسانید و سبک زندگی سالمی برای خود ایجاد کنید.
برخی از مواد غذایی میتوانند به بهبود خلقوخو و درمان افسردگی کمک کنند. این مواد غذایی معمولاً غنی از مواد مغذیای هستند که به تنظیم سیستم عصبی، بهبود سلامت مغز و حمایت از تولید هورمونهای مهم مانند سروتونین و دوپامین کمک میکنند. در ادامه چند ماده غذایی که به کاهش علائم افسردگی کمک میکند را معرفی میکنیم.
ماهیهای چرب (مانند سالمون و ساردین)
در متون طب سنتی، به طور مستقیم به لفظ افسردگی اشاره نشده است؛ بنابراین میتوان آن را با برخی بیماریها و اختلالات مورد بحث در این متون متناظر دانست.
انواع سوءمزاجهای عضوی به ویژه در قلب و یا مغز،تغییرات کمی و کیفی مزاجی و اختلالات مزاجی و ترکیبی در اعضایی مانند رحم، دستگاه گوارش و …می توانند از علل افسردگی باشند که تشخیص و درمان آن ها نیازمند مشورت با پزشک متخصص طب سنتی است. با این حال می توان برخی گیاهان دارویی را پیشنهاد داد که در موارد خفیف به بهبود حال فرد کمک میکند.
افسردگی یک بیماری جدی است که اگر درمان نشود، میتواند بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد. بنابراین، مهم است که بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید. در بخشهای قبلی با علائم افسردگی آشنا شدید. اگر هر یک از علائم غمگینی، بیحوصلگی، تغییر وزن، مشکلات خواب و تمرکز، احساس گناه، افکار خودکشی و... را به مدت بیش از 2 هفته احساس میکنید، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
پزشک میتواند با بررسی علائم شما و انجام آزمایشهای لازم، نوع افسردگی و شدت آن را تشخیص دهد. پس از تشخیص درمان مناسب از جمله دارو درمانی، جلسات مشاوره، تغییر سبک زندگی و.. را پیشنهاد میکند. درمان زودهنگام افسردگی از بروز عوارض جدیتر مانند اختلالات اضطرابی، سوء مصرف مواد و حتی خودکشی جلوگیری میکند. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و کمک گرفتن از پزشک یا روانشناس برای درمان افسردگی کاملاً طبیعی است.
آیا میتوانم از افسردگی جلوگیری کنم؟ متاسفانه شما نمیتوانید به طور کامل از ابتلا به افسردگی مصون بمانید، اما با انجام فعالیتهای زیر، میتوانید زندگی سالمتری از لحاظ روحی داشته باشید.
درمان افسردگی، سفری است که نیازمند تعهد، حمایت و صبر است. اگرچه چالشهای این مسیر ممکن است طاقتفرسا به نظر برسد، اما با اتخاذ رویکردهای درست و بهرهگیری از حمایتهای روانی و اجتماعی، میتوان بر این بیماری غلبه کرد. هر فردی که از افسردگی رنج میبرد، شایسته زندگی با کیفیت و آرامش است، و روشهای درمانی متعدد میتوانند به بازیابی این حق کمک کنند. به یاد داشته باشیم که امید همیشه وجود دارد، و با تلاش و پیگیری، مسیر بهبود هموار خواهد شد.
افسردگی یک اختلال خلقی است که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از دست دادن علاقه به چیزها و فعالیتهایی میشود که زمانی از آنها لذت میبردید.
رویدادهای استرسزا، ژنتیک، آسیبهای مغزی، عوارض برخی داروها و... از دلایل ایجاد افسردگی هستند.
برای درمان افسردگی میتوان از دارو، جلسات مشاوره، نور درمانی، ورزش، خوراکیهای کمک کننده و... استفاده کرد.