حفظ سلامت چشم‌ها و بهبود بینایی برای جلوگیری از بسیاری از مشکلات چشمی مانند ضعف بینایی، خشکی چشم و حتی بیماری‌های مزمن اهمیت زیادی دارد. با توجه به افزایش استفاده از دستگاه‌های دیجیتال و کاهش فعالیت‌های طبیعی، چشم‌ها بیشتر از قبل در معرض آسیب و خستگی قرار دارند. تقویت بینایی و محافظت از چشم‌ها می‌تواند با استفاده از تغذیه مناسب، تمرینات چشمی و بهره‌گیری از طب سنتی به روشی کاملاً طبیعی انجام شود. در این مقاله از مدیسیب، راهکارهایی برای تقویت بینایی و حفظ سلامت چشم‌ها به روش‌های طبیعی و سنتی ارائه شده است تا بتوانید با تغییراتی ساده، کیفیت بینایی خود را بهبود ببخشید.

راه‌های تقویت بینایی

ضعیفی چشم و تاری دید یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند؛ بنابراین طبیعی است که دنبال راهی برای تقویت بینایی باشید. در این بخش بهترین روش‌ها از جمله خوراکی، طب سنتی، ورزش و... را برای تقویت بینایی معرفی می‌کنیم. اگر با مشکلات چشمی مواجه شده‌اید در قدم اول به پزشک مراجعه کنید و از روش‌های زیر به صورت مکمل استفاده کنید.

خوراکی‌ها

در این بخش خوراکی‌های مفید برای تقویت بینایی را معرفی می‌کنیم که با مصرف آن‌ها می‌توانید دید خود را افزایش دهید.

• هویج: هویج سرشار از بتاکاروتن است که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. ویتامین A یکی از اصلی‌ترین ویتامین‌ها برای سلامت چشم است و به جلوگیری از شب‌کوری و محافظت از سطح چشم کمک می‌کند. همچنین، بتاکاروتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد که به مقابله با رادیکال‌های آزاد و جلوگیری از آسیب‌های سلولی کمک می‌کند.
• سیب‌زمینی شیرین: این ماده غذایی نیز مانند هویج حاوی بتاکاروتن است که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. یک سیب‌زمینی شیرین متوسط می‌تواند بیش از 400% نیاز روزانه به ویتامین A را تأمین کند. بتاکاروتن موجود در سیب‌زمینی شیرین دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است و به محافظت از سلول‌های شبکیه چشم کمک می‌کند.
• کدو حلوایی: کدو حلوایی نیز غنی از بتاکاروتن و ویتامین A است. مصرف این سبزی علاوه بر حفظ سلامت شبکیه، به جلوگیری از خشکی و خارش چشم کمک می‌کند.
• طالبی: طالبی نه تنها آبرسان است بلکه حاوی بتاکاروتن است که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. این میوه به حفظ سلامت بافت‌های شبکیه و جلوگیری از خشکی چشم کمک می‌کند.
• سبزیجات برگ‌سبز تیره (اسفناج، کلم پیچ و کلم بروکلی): این سبزیجات حاوی لوتئین و زآگزانتین هستند که آنتی‌اکسیدان‌هایی قوی‌ برای حفاظت از سلول‌های چشم در برابر نور مضر خورشید و اشعه‌های UV به شمار می‌روند. این مواد به ویژه در جلوگیری از بیماری‌های چشمی مرتبط با سن مانند دژنراسیون ماکولا مؤثرند.
• فلفل دلمه‌ای قرمز: فلفل دلمه‌ای یکی از منابع خوب ویتامین C است که به محافظت از چشم‌ها در برابر اکسیداسیون و آسیب سلولی کمک می‌کند. ویتامین C برای حفظ سلامت عروق خونی شبکیه ضروری است و همچنین از بروز آب مروارید جلوگیری می‌کند.

• ماهی‌های چرب (سالمون، ماهی تن، ماکرل و ساردین): این ماهی‌ها غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. امگا 3 به کاهش التهاب و خشکی چشم کمک می‌کند و به حفظ سلامت شبکیه و کاهش احتمال بروز خشکی چشم کمک می‌کند.
• تخم‌مرغ: زرده تخم‌مرغ دارای لوتئین، زآگزانتین و روی است که برای جلوگیری از دژنراسیون ماکولا و آب مروارید مفید هستند. این مواد به سلامت غشای چشم و تنظیم میزان نور وارد شده به چشم کمک می‌کنند.
• آجیل و دانه‌ها (بادام، گردو، دانه‌ی چیا): این مواد غذایی سرشار از ویتامین E و امگا 3 هستند. ویتامین E از آسیب به سلول‌های چشم ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند و امگا 3 به کاهش خشکی چشم و حفظ رطوبت آن کمک می‌کند.
• پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت: این میوه‌ها منابع غنی از ویتامین C هستند. ویتامین C به جلوگیری از بیماری‌های چشمی و کاهش روند پیری سلول‌های چشم کمک می‌کند.
• شیر و محصولات لبنی کامل: لبنیات مانند شیر و کره حاوی ویتامین A طبیعی هستند که به سلامت بافت‌های چشم و محافظت از آن‌ها کمک می‌کنند. همچنین، چربی موجود در لبنیات به جذب بهتر ویتامین A کمک می‌کند.
• توت‌ها (توت‌فرنگی، تمشک و بلوبری): توت‌ها حاوی ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند که به بهبود جریان خون در چشم و حفظ سلامت شبکیه کمک می‌کنند.
• کیوی: این میوه سرشار از ویتامین C است و به‌خصوص برای کاهش التهابات و بهبود سلامت عروق خونی چشم مؤثر است.

طب سنتی

به غیر از خوراکی‌های معرفی شده در بخش قبلی، می‌توانید از مکمل‌های موجود نیز برای تقویت بینایی کمک بگیرید.

• سرمه کشیدن: کشیدن سرمه برای سلامت چشم توصیه شده است. حتی می‌توانید خودتان سرمه بادام درست کنید. اگر یک سوزن را در داخل بادام کرده و بسوزانید دود و خاکسترش را زیر نعلبکی جمع کنید سرمه درست می‌شود. سپس خاکستر جمع شده را درون سرمه‌دان بریزید و شب به چشمان خود بکشید.
• روغن بادام شیرین: در طب سنتی ایرانی و طب آیورودا، ماساژ ملایم اطراف چشم‌ها با روغن بادام شیرین به کاهش خشکی و تقویت بافت‌های اطراف چشم کمک می‌کند. استفاده از چند قطره روغن بادام و ماساژ ملایم پوست اطراف چشم به بهبود گردش خون و تغذیه بهتر چشم کمک می‌کند.
• زعفران: زعفران در طب سنتی به‌عنوان گیاهی مفید برای تقویت بینایی گیاهی شناخته شده است. برخی تحقیقات نیز نشان داده‌اند که زعفران به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قوی می‌تواند به کاهش سرعت دژنراسیون ماکولا کمک کند. مصرف زعفران در غذاها یا تهیه چای زعفرانی برای تقویت چشم مفید است.
• شاتره: گیاه شاتره به تصفیه خون کمک کرده و به سلامت شبکیه و جلوگیری از خستگی چشم کمک می‌کند. می‌توان چای شاتره را گهگاهی مصرف کرد.
• گشنیز و رازیانه: این دو گیاه دارای خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هستند و در طب سنتی برای بهبود گردش خون در چشم‌ها و جلوگیری از التهابات چشم استفاده می‌شوند. مصرف گشنیز به‌صورت تازه یا به‌صورت دم‌کرده به تقویت بینایی کمک می‌کند.
• چای سبز: چای سبز حاوی پلی‌فنول‌ها و کاتچین‌ها است که از چشم‌ها در برابر اکسیداسیون و آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت کمی‌ند.
• گل گاوزبان: عصاره گل گاوزبان خاصیت ضدالتهابی دارد و برای کاهش علائم خشکی چشم مفید است.

تغییر سبک زندگی

خوراکی و مکمل‌های گیاهی تاثیر به سزایی در تقویت بینایی دارد، اما با تغییر دادن سبک زندگی و رعایت نکات کوچک نیز می‌توان این روند را بهبود داد. برای تغییر سبک زندگی موارد زیر را رعایت کنید.

• استفاده از عینک آفتابی با محافظ UV: ممکن است اشعه‌های ماوراء بنفش به شبکیه و عدسی چشم آسیب وارد کنند و باعث بروز بیماری‌هایی مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا شوند. عینک‌های آفتابی که دارای فیلتر UV هستند از این آسیب‌ها جلوگیری می‌کنند.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن نه تنها برای ریه و قلب بلکه برای چشم‌ها نیز خطرناک است. سیگار خطر بروز بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا را افزایش می‌دهد.
• استفاده منظم از قطره‌های مرطوب‌کننده چشم: برای کسانی که دچار خشکی چشم هستند، استفاده از قطره‌های چشمی می‌تواند رطوبت چشم‌ها را حفظ کرده و از خارش و خشکی جلوگیری کند.
• خواب کافی: کم‌خوابی می‌تواند باعث خستگی و خشکی چشم‌ها شود. داشتن خواب کافی به بازسازی سلول‌های چشم کمک کرده و از خستگی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
• معاینات پزشکی: هر چند سال یکبار یک معاینه جامع چشم انجام دهید، حتی اگر قبلا مشکل چشمی نداشته‌اید. بسیاری از افراد قبل از مراجعه به چشم‌پزشکی متوجه ضعیفی و مشکلات بینایی خود نیستند. اگر به دلیل ابتلا به دیابت یا سابقه خانوادگی بیماری چشمی در معرض خطر ابتلا به مشکلات چشمی هستید، هر 6 ماه تا یک سال یکبار به چشم پزشک مراجعه کنید.

ورزش چشم

در این بخش چند راهکار ساده برای تقویت بینایی و عضلات چشم معرفی شده است.

1-تمرین کف دست

این تمرین برای آرام کردن چشم‌ها و از بین بردن استرس است. این یک استراحت کوتاه است که در آن چشمان خود را با کف دست و انگشتان روی پیشانی می‌پوشانید. هنگام قرار دادن دست‌ها روی چشم، فشار زیادی وارد نکنید. این تمرین به شما کمک می‌کند به چشم و ذهن خود استراحت دهید و استرس کاهش می‌یابد.

2- تمرین چشم پلک زدن

متاسفانه هنگامی که مشغول کار با سیستم یا گوشی تلفن همراه هستید، پلک زدن را فراموش می‌کنید. پلک زدن یک ورزش مفید برای چشمان خسته، دچار خارش و خشکی است. پس از هر چند دقیقه، به مدت 5 ثانیه پلک بزنید تا چشم‌هایتان استراحت کند.

3-  تمرین چشمانتان را بچرخانید

ابتدا چشمان خود را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید در حالی که چشمان خود را باز نگه دارید و سپس در خلاف جهت عقربه های ساعت. این کار را به آرامی انجام دهید و سعی کنید چشم ها را تا جایی که می توانند بکشید. این تمرین چشمی به چشمان شما احساس آرامش می دهد. این تمرین را حدود ۲ تا ۳ دقیقه انجام دهید تا بتوانید خیلی بهتر تمرکز کنید.

4- کمپرس سرد و گرم

دو حوله یا دستمال یا کیسه برای کمپرس سرد و گرم آماده کنید. ابتدا کمپرس گرم را روی ابرو و چشم خود قرار دهید تا گرمای لازم را دریافت کنید. پس از حداقل 5 ثانیه، سراغ کمپرس سرد بروید و 5 ثانیه روی چشم خود قرار دهید. این کار را حداقل 5 بار در روز انجام دهید تا خستگی چشم کاهش یابد و به تقویت بینایی کمک کند.

5-  تمرین تغییر تمرکز چشم

این یکی دیگر از تمرینات چشمی بسیار ساده است که می تواند به تقویت ماهیچه های ضعیف شده چشم کمک کند. برای شروع، حدود 5 ثانیه روی یک شیء نزدیک تمرکز کنید. سپس به سمت اجسام دور بروید و 5 ثانیه دیگر روی آن تمرکز کنید. این جابجایی پراکنده به عضلات چشم قدرت می بخشد و آنها را نیز شاداب می کند. در ابتدا، ممکن است تغییر تمرکز با چشمانتان بسیار دشوار باشد زیرا چشمان شما تنبل شده‌اند. اگر این کار را به طور مداوم انجام دهید، انجامش آسان‌تر می‌شود. تمرکز روی یک جسم باعث تقویت عضلات چشم و تقویت بینایی می شود.

6- تمرین 20-20-20

این تمرین به کاهش خستگی چشم ناشی از کار طولانی مدت با کامپیوتر یا گوشی کمک می‌کند. در این روش باید هر 20 دقیقه یک بار 20 ثانیه به یک نقطه در فاصله 20 فوتی (حدود 6 متر) نگاه کنید تا عضلات چشم استراحت کنند.

7- تمرین عدد 8

در این روش یک عدد 8 انگلیسی را در ذهن خود تجسم کنید و به طور چشمی آن را دنبال کنید. چرخش چشمان و دنبال کردن خطوط منحنی به تقویت بینایی و عضلات چشمی کمک می‌کند.

نکته!

لازم است بدانید که ورزش‌های گفته شده مشکلات چشمی را رفع نمی‌کنند، اما به کاهش خستگی چشم و بهبود بینایی به طور موقت کمک می‌کنند. در ادامه بهتر است غذاهایی که با تقویت بینایی در تضاد هستند را بشناسید. مواد قندی و شیرین و فست فود‌ها بسیار مضر هستند. قند اضافی می‌تواند منجر به مشکلات چشمی مانند آب مروارید و افزایش ریسک دیابت و در نتیجه بروز رتینوپاتی دیابتی شود.همچنین چربی‌های اشباع و ترانس ممکن است به بروز بیماری‌های قلبی و افزایش فشار خون منجر شده و به طور غیرمستقیم سلامت چشم‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.

نتیجه‌گیری

چشم‌ها به مراقبت و توجه ویژه‌ای نیاز دارند، زیرا با گذشت زمان و در صورت عدم رعایت نکات لازم، بینایی ممکن است به‌مرور ضعیف شود. استفاده از تغذیه سالم، گیاهان دارویی و تمرینات چشمی به‌عنوان راهکارهای طبیعی در تقویت بینایی می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های چشمی و حفظ سلامت این عضو حساس کمک کند. در نهایت، با انجام چند تغییر ساده در سبک زندگی و پیروی از توصیه‌های طبیعی، می‌توان از سلامت چشم‌ها محافظت کرده و بینایی خود را بهبود بخشید.

سوالات متداول

1.  چه روش‌هایی برای تقویب بینایی وجود دارد؟

برای تقویت و بهبود بینایی می‌توان از خوراکی‌های مغذی، طب سنتی، ورزش‌های چشمی وتغییر سبک زندگی کمک گرفت.

2. در طب سنتی چه خوراکی‌هایی برای بهبود دید مفید است؟

برای تقویت بینایی گیاهی می‌توان از گل گاوزبان، شاتره، رازیانه، زعفران، گشنیز و... استفاده کرد.

3. آیا انجام ورزش‌ها منجر به رفع مشکلات چشمی می‌شود؟

خیر در اصل ورزش‌های چشمی باعث کاهش خستگی و بهبود دید می‌شوند، اما مشکلات بینایی را رفع نمی‌کنند.