ورود به پنل کاربری
اگر پس از مصرف غذا دچار نفخ، درد شکمی، گرفتگی یا تغییرات در الگوی دفع مدفوع (مانند یبوست یا اسهال) می‌شوید، ممکن است به IBS مبتلا باشید. همچنین، احساس عدم تخلیه کامل روده بعد از دفع مدفوع و تورم شکم نیز از علائم شایع این بیماری هستند. اگر این علائم را دارید در این مقاله از مدیسیب با ما همراه باشید تا با سندرم روده تحریک پذیر و بهترین راه‌های درمان آن آشنا شوید.
این بیماری نوعی اختلال مزمن و شایع گوارشی است که بر عملکرد طبیعی روده‌ها تأثیر می‌گذارد و با علائمی مانند درد شکمی، نفخ، تغییرات در الگوی دفع (یبوست، اسهال یا ترکیبی از هر دو) همراه است.
ترکیبی از عوامل مختلف از جمله اختلال در ارتباط بین مغز و روده، حساسیت بیش از حد روده‌ها به تحریکات، تغییرات در حرکت روده‌ها، تغییر در میکروبیوم روده و عوامل روانی مانند استرس و اضطراب در بروز سندرم روده تحریک پذیر مؤثرند.
علائم سندرم روده تحریک‌پذیر معمولاً با ناراحتی‌های گوارشی و تغییرات در الگوی عملکرد روده همراه است. درنتیجه به‌طور مستقیم کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه با این علائم بیشتر آشنا می‌شوید:
آزمایش خاصی برای تشخیص قطعی سندرم روده تحریک‌پذیر وجود ندارد؛ از این‌رو پزشک با بررسی سابقه پزشکی، آزمایش‌های مرتبط، معاینه فیزیکی و استفاده از معیارهای تشخیصی رُم (شامل درد شکمی مرتبط با دفع مدفوع و تغییرات در قوام یا تکرار مدفوع) این بیماری را تشخیص می‌دهد.
اگر تا این بخش از مقاله متوجه شدید که به سندرم روده تحریک‌پذیر مبتلا هستید، نگران نباشید؛ در ادامه چند راهکار درمان این بیماری بیان شده است که می‌تواند به شما کمک کند.
پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده نقش مهمی در مدیریت علائم سندرم روده تحریک‌پذیر دارد. برخی از مواد غذایی مانند غذاهای چرب، تند، فرآورده‌های لبنی و کافئین ممکن است روده‌ها را تحریک کنند و منجر به تشدید علائمی مانند نفخ، اسهال و درد شکمی شوند.
افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود علائم سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کند، به ویژه اگر فرد دچار یبوست باشد. مصرف فیبر بیشتر سبب بهبود حرکات روده شده و از یبوست جلوگیری می‌کند. با این حال، باید مصرف فیبر به‌تدریج افزایش یابد تا از نفخ یا گاز اضافی جلوگیری شود.
وقتی استرس دارید، بدن به شکل فیزیکی و شیمیایی واکنش نشان می‌دهد که این امر می‌تواند تحرک روده‌ها را افزایش یا کاهش دهد و منجر به درد شکمی، نفخ، اسهال یا یبوست شود. برای جلوگیری از استرس می‌توانید به مدیتیشن و یوگا، تمرینات تنفسی عمیق و فعالیت بدنی منظم بپردازید.
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که به حفظ تعادل فلور روده کمک می‌کنند. این باکتری‌ها با بازسازی فلور روده، کاهش التهاب، بهبود حرکات روده و کاهش تولید گاز در درمان سندرم روده تحریک‌پذیر مؤثرند. همچنین به تنظیم تعداد باکتری‌های مفید در روده کمک می‌کنند و سبب تعادل بهتر روده‌ها می‌شوند.
این رژیم غذایی یکی از روش‌های مؤثر در مدیریت و کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر به شمار می‌آید. FODMAP مخفف گروهی از کربوهیدرات‌های کوتاه زنجیره بوده که هضم آن‌ها برای بسیاری از افراد مبتلا به IBS دشوار است. این کربوهیدرات‌ها شامل فروکتوز، لاکتوز، فروکتان‌ها، گالاکتوز و پلی‌ال‌ها هستند که در برخی غذاها مانند لبنیات، گندم، پیاز، سیر، حبوبات و برخی میوه‌ها یافت می‌شوند.
ورزش سبب تحریک حرکات طبیعی روده‌ها میشود که به تنظیم بهتر دفع و کاهش یبوست کمک می‌کند. فعالیت بدنی منظم به تسریع عبور مواد غذایی از روده‌ها کمک می‌کند و سبب ترشح هورمون‌های آرام‌بخش مانند اندورفین میشود.
ارتباط مستقیمی بین خواب و عملکرد سیستم گوارش وجود دارد و کمبود خواب یا خواب بی‌کیفیت می‌تواند علائم IBS را تشدید کند. از آنجا که سیستم عصبی و روده‌ها به‌طور مستقیم با یکدیگر مرتبط هستند (محور مغز-روده) خواب باکیفیت به تنظیم فعالیت‌های روده و کاهش تحریکات ناشی از IBSکمک می‌کند.
بسیاری از گیاهان خاص دارای خواص ضدالتهابی، آرام‌بخش یا تقویت‌کننده عملکرد گوارش هستند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید. روغن نعناع یکی از شناخته‌شده‌ترین داروهای گیاهی برای درمان IBS است.
ترکیب فعال موجود در نعناع دارای خاصیت ضد اسپاسم است و به آرامش عضلات روده کمک می‌کند. این کار سبب کاهش دردهای شکمی و گرفتگی‌ها میشود. همچنین، نعناع می‌تواند نفخ و گاز روده را کاهش دهد. بادرنجبیوه و زنیان نیز از جمله گیاهان دارویی مؤثر در درمان سندرم روده تحریک‌پذیر هستند.
هیپنوتراپی به کاهش حساسیت دستگاه گوارش به محرک‌ها کمک می‌کند. با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی و تمرکز فرد می‌تواند واکنش‌های روده به استرس و محرک‌های خارجی را بهتر کنترل کند. این روش با تأکید بر آرامش ذهن و کاهش استرس، سبب کاهش تأثیرات استرس بر روده‌ها میشود.
به نقل از (University of Utah Healthcare) برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر معمولاً ترکیبی از تغییرات رژیم غذایی، داروها و مدیریت استرس توصیه میشود. درمان‌های دیگری مانند پروبیوتیک‌ها، روغن نعناع و تکنیک‌های مدیریت استرس نظیر هیپنوتراپی و مشاوره روان‌شناسی نیز می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند
در ادامه جدولی از بایدها و نبایدهای مواد غذایی برای افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر آمده است.
| گروه غذایی | مواد مفید | مواد مضر |
| سبزیجات | مواد مفید اسفناج، هویج، کدو سبز، گوجه‌فرنگی | مواد مضر سیر، پیاز، گل‌کلم، کلم‌بروکلی، مارچوبه |
| میوه‌ها | توت‌فرنگی، پرتقال، موز نارس، کیوی | سیب، گلابی، هندوانه، آلو، آووکادو |
| لبنیات | محصولات بدون لاکتوز، پنیر سخت مانند چدار | شیر گاو، بستنی، ماست، پنیر نرم مانند بر |
| پروتئین‌ها | گوشت مرغ، ماهی، تخم‌مرغ | حبوبات مانند لوبیا و عدس |
| نوشیدنی‌ها | آب، چای سبز، چای نعناع | نوشیدنی‌های گازدار، قهوه، الکل |
| غلات و نان | برنج، نان بدون گلوتن، کینوا | نان گندم، ماکارونی، جو |
| شیرین‌کننده‌ها | شکر سفید، شیره افرا، شکر نارگیل | عسل، فروکتوز، شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سوربیتول |
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) اختلالی گوارشی است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه این بیماری خطرناک نیست، مدیریت علائم آن از طریق تغییر در رژیم غذایی، مصرف فیبر و پروبیوتیک‌ها، مدیریت استرس و استفاده از داروها و روش‌های طبیعی مانند هیپنوتراپی می‌تواند به بهبود وضعیت فرد کمک کند.
سندرم روده تحریک‌پذیر یک اختلال مزمن گوارشی است که با علائمی مانند درد شکمی، نفخ، تغییرات در الگوی دفع (مانند یبوست یا اسهال) همراه است.
تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر بر اساس علائم بالینی و بررسی سابقه پزشکی فرد و همچنین آزمایش‌های بالینی انجام میشود.
درمان‌های مؤثر برای مدیریت علائم IBS شامل پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده، افزایش مصرف فیبر، مدیریت استرس، مصرف پروبیوتیک‌ها و رعایت رژیم غذایی FODMAP LOW هستند.
