ورود به پنل کاربری
چرا با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه پزشکی، بیش از 40 درصد افراد در طول زندگی خود با مشکل یبوست مواجه می‌شوند؟ یبوست شدید می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری مانند هموروئید، شقاق مقعدی و حتی برخی از انواع سرطان شود. با این وجود آیا یبوست قابل درمان است؟ در این مطلب از مدیسیب شما را با راه‌های درمان یبوست و مشکلات ناشی از آن آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.
طبق گفته مؤسسه ملی بهداشت، زمانی که کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته باشید و مدفوع سفت، خشک و کوچک باشد، دارای یبوست هستید. از منظر طب ایرانی شکم فرد سالم باید به ازای هر وعده غذایی یک بار کار کند ولی به نظر می رسد با وجود سبک زندگی کنونی که تحرک پایین و غذایی غیر سالم در آن وجود دارد روزی یک بار کار کردن شکم ایده آل باشد.
یبوست اغلب دردناک است و مدفوع به سختی خارج می‌شود. ممکن است احساس کنید نیاز به زور زدن دارید. همچنین ممکن است احساس کنید مقعد شما مسدود شده است.
شدت یبوست در افراد مختلف متفاوت است. بسیاری از افراد فقط برای مدت کوتاهی یبوست را تجربه می کنند، اما برای برخی دیگر، یبوست یک بیماری طولانی مدت (مزمن) است که باعث درد و ناراحتی قابل توجهی می‌شود و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر علائم گفته شده 12 هفته یا بیشتر طول بکشد، به یبوست مزمن مبتلا هستید.
اگر دارای علائم زیر را در بدن خود مشاهده کردید، شما مبتلا به یبوست هستید.
یبوست یک مشکل گوارشی شایع است که دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از عوامل موثر بر یبوست می‌پردازیم:
1. کمبود فیبر:
فیبر به عنوان یک ماده حجیم‌کننده عمل کرده و آب را به خود جذب می‌کند. این امر باعث افزایش حجم مدفوع و تسهیل حرکت آن در روده‌ها می‌شود. همچنین فیبر با تحریک انقباضات روده‌ای، به حرکت مواد غذایی در طول دستگاه گوارش کمک می‌کند.
2. عدم تعادل باکتری‌های روده
گاهی ممکن است ممکن است به دلیل عدم تعادل در باکتری‌هایی که به طور طبیعی در روده شما زندگی می‌کنند، مشکلات گوارشی از جمله یبوست داشته باشید. مکمل‌ها یا غذاهای حاوی پری بیوتیک، مانند موز و بلغور جو دوسر، و پروبیوتیک‌ها، مانند ماست و غذاهای تخمیر شده، به کنترل و درمان یبوست کمک می‌کند.
3. کمبود آب:
آب برای نرم شدن مدفوع و تسهیل حرکت آن در روده‌ها ضروری است. کمبود آب باعث می‌شود مدفوع خشک و سفت شود و عبور آن از روده‌ها با مشکل مواجه شود.
4. کم تحرکی:
فعالیت بدنی باعث تحریک انقباضات روده‌ای و حرکت مواد غذایی در طول دستگاه گوارش می‌شود. امروزه اغلب افراد کارمند بوده و مجبور هستند که مدت زمانی طولانی بدون هیچ تحرکی بنشینند. کم تحرکی و سبک زندگی کم‌تحرک منجر به کند شدن حرکت روده‌ها و در نتیجه یبوست می‌شود.
5. نادیده گرفتن احساس نیاز به دفع:
به تأخیر انداختن دفع مدفوع باعث جذب مجدد آب توسط روده‌ها و خشک و سفت شدن مدفوع می‌شود. سرکوب مداوم احساس نیاز به دفع، منجر به ایجاد یبوست می‌شود.
6. تغییرات در رژیم غذایی یا برنامه روزانه:
تغییر در رژیم غذایی و برنامه روزانه بر باکتری‌های روده و عملکرد دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. برخی غذاها مانند غذاهای پرچرب و کم‌فیبر باعث یبوست می‌شوند. همچنین، سفر و تغییر در روال روزانه می‌تواند در عملکرد روده اختلال ایجاد کند.
7. عوارض جانبی دارو:
بسیاری از داروها مانند مسکن‌ها، آنتی اسیدها، داروهای ضد افسردگی و مکمل‌های آهن باعث ایجاد یبوست می‌شوند. این داروها بر حرکت روده‌ها تأثیر گذاشته و باعث کند شدن آن می‌شوند.
8. استرس، اضطراب و افسردگی:
استرس و اضطراب بر سیستم عصبی و هورمونی بدن تأثیر می‌گذارند و باعث اختلال در عملکرد دستگاه گوارش می‌شوند. استرس باعث کاهش حرکت روده‌ها و افزایش جذب آب توسط روده‌ها و منجر به یبوست می‌شود.
عوامل دیگری که می‌توانند باعث یبوست شوند عبارتند از:
درمان یبوست معمولاً با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی شروع می‌شود و به افزایش سرعت حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک متخصص در کنار آن از داروهای جانبی نیز استفاده کند. در صورتی که یبوست با تغییر سبک زندگی درمان نشود، باید به پزشک مراجعه کنید. در ادامه بهترین روش‌ها برای درمان را معرفی می‌کنیم.
برای تغییر سبک زندگی، باید چند مورد ساده را در انتخاب مواد غذایی، زمان دفع و... درنظر بگیرید. در ادامه به طور کامل درباره هر مورد توضیح می‌دهیم.
نکته! برای جلوگیری ازایجاد نفخ و گاز، فیبر غذایی را به آرامی افزایش دهید.
اگر پس از تغییر رژیم غذایی و افزودن فیبر و آب مشکل یبوست رفع نشد، ملین گزینه بهتری است. ملین‌ها داروهایی هستند که به حرکت مدفوع در روده بزرگ کمک می‌کنند. اگر پزشکتان ملین‌ها را توصیه می‌کند، بپرسید کدام نوع برای شما بهتر است و چه مدت باید آن را مصرف کنید. بهتر است ملین‌ها را کوتاه‌مدت مصرف کنید، زیرا پس از مدتی مدفوع کردن شما به آن وابسته می‌شود. همچنین نحوه کاهش این دارو را از پزشک بپرسید؛ زیرا قطع ناگهانی دارو بر توانایی انقباض روده بزرگ تاثیر می‌گذارد.
به طور کلی برای درمان یبوست می‌توان از ملین‌های زیر با تجویز پزشک استفاده کرد.
تنقیه یکی از روش‌هایی است که باید توسط پزشک متخصص انجام شود، در غیر این صورت روده‌های شما آسیب می‌بینند. تنقیه مایعی است که به آرامی به داخل راست روده پمپاژ می‌شود تا به دفع مدفوع کمک کند. هنگامی که سایر درمان‌ها مؤثر نیستند، ممکن است از آن استفاده شود. اگر رکتوم با مدفوع مسدود شده باشد، پزشک از این روش استفاده می‌کند. همچنین می‌توان برای درمان یبوست از شیاف‌های ملین نیز استفاده کرد.
در صورتی که تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مؤثر واقع نشوند، متخصص گوارش داروهای لازم را برای شما تجویز می‌کند. این موارد عبارت‌اند از:
اگر یبوست ناشی از داروهای ضد درد اپیوئیدی باشد، دارویی تجویز می‌شود که اثر اوپیوئیدها را بر حرکت مدفوع از طریق روده بزرگ مسدود می کند. این دارو شامل موارد زیر است.
نکته!
هرگز به طور خودسر دارو مصرف نکنید و تجویز آن را به متخصص بسپارید. پزشک با توجه به شرایط بدنی و وضعیت شما می‌تواند بهترین دارو را برای درمان یبوست تجویز کند.
آموزش بیوفیدبک حرکت درمانی با کمک یک درمانگر است که از وسایلی برای کمک به یادگیری آرام کردن عضلات و هماهنگ کردن استفاده از عضلات در لگن، رکتوم و مقعد استفاده می‌کند. این تمرینات ممکن است مشکلات مربوط به یبوست مزمن را اصلاح کند. حسگرها در رکتوم و روی پوست بازخوردی را به صورت صدا یا نور بر روی دستگاه ارائه می‌کنند. این نشانه‌ها به شما کمک می‌کند تا عضلات مورد نیاز برای دفع مدفوع را کنترل کنید و و در نهایت درمان یبوست صورت می‌گیرد.
درمان‌های ذکر شده در بالا ممکن است به تحریک روده شما کمک کند، اما ممکن است تسکین فوری نداشته باشد. نحوه نشستن در توالت ممکن است در کوتاه مدت به شما کمک کند. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:
ماساژ دادن شکم با الگوی خاصی به تحریک حرکات روده کمک می‌کند. ماساژ به عنوان یک روش مکمل برای درمان یبوست موثر باشد. این روش با تحریک سیستم عصبی و بهبود جریان خون در ناحیه شکم، به نرم شدن مدفوع و تسهیل حرکت روده‌ها کمک می‌کند.
ماساژ با ایجاد فشار ملایم بر روی شکم، به تحریک انقباضات روده‌ای کمک می‌کند. این انقباضات به حرکت مدفوع در طول روده بزرگ کمک کرده و دفع را تسهیل می‌کند. همچنین ماساژ به شل شدن عضلات تنش‌دار شکم کمک می‌کند که باعث کاهش درد و ناراحتی و درمان یبوست می‌شود.
ماساژ دیگری نیز به نام رفلکسولوژی برای درمان یبوست وجود دارد. این نوع ماساژ با اعمال فشار بر نقاط خاصی از پا و دست، به تحریک اندام‌های داخلی از جمله روده‌ها کمک می‌کند. البته توصیه می‌شود قبل از انجام هرگونه ماساژ، با فردمتخصص مشورت کنید.
نکته!
ماساژ به عنوان یک روش تکمیلی است و به عنوان درمان اصلی یبوست به کار نمی‌رود و باید دلیل بیماری را تشخیص دهید، اما در کنار سایر روش‌ها بسیار مفید است.
معمولا عمل جراحی به عنوان آخرین روش درمان یبوست توسط پزشک انجام می‌شود. گاهی انجام جراحی برای اصلاح آسیب یا بی نظمی در بافت‌ها یا اعصاب کولون یا رکتوم ضروری است. جراحی معمولاً تنها زمانی انجام می‌شود که سایر درمان‌های یبوست مزمن جواب نداده باشند.
علاوه بر موارد ذکر شده در بخش‌های قبلی برخی مواد غذایی نیز به درمان یبوست کمک می‌کنند که عبارت هستند از:
-زیتون کم نمک : 5 تا 7 عدد همراه غذا
-انجیر : 2 عدد قبل غذا
-گل ختمی : یک قاشق غذاخوری از آن را دم کرده و روزانه میل شود.
-سبوس گندم: 1 قاشق غذاخوری با یک لیوان آب ولرم دو ساعت پس از وعده های غذایی میل شود.روزی یک تا دو بار بسته به شرایط
برخی مادران تصور می‌کنند که نوزادشان دچار یبوست است، اما در اشتباه هستند. گاهی هنوز روده کودک روند طبیعی پیدا نکرده یا به دلیل حساسیت‌های غذایی قادر به دفع مدفوع نیست. به همین خاطر ابتدا باید با نشانه‌ها یبوست در نوزادان آشنا شوید تا دچار اشتباه نشوید. با این حال، علائم یبوست در نوزادان شامل موارد زیر است:
حال اگر فرزند شما دارای علائم بالا است، باید از روش‌های زیر برای درمان یبوست نوزاد استفاده کنید.
یبوست یک بیماری شایع در دوران بارداری است. معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می شود، زیرا وزن کودک شما بیشتر شده و به روده فشار می آورد، اما ممکن است در هر زمانی از بارداری شما رخ دهد. برخی از تازه مادران تا 3 ماه پس از زایمان هم یبوست را تجربه می‌کنند.
نکته!
قبل از استفاده از هرگونه ملین، مکمل، روغن معدنی یا روغن کرچک برای درمان یبوست خود با پزشک خود مشورت کنید. ثابت نشده است که آیا استفاده از این ها در دوران بارداری بی خطر است یا خیر؟
یبوست زمانی خطرناک می‌شود که به یک مشکل جدی‌تر تبدیل شود یا نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگرچه یبوست معمولاً یک مشکل موقتی است، اما در برخی موارد می‌تواند جدی باشد. چه زمانی باید نگران یبوست باشیم؟
اگر یبوست شما مزمن است، با سایر علائم همراه است یا نگران هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم شما و انجام آزمایش‌های لازم، علت یبوست را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد.
یکی از دلایلی که باید درمان یبوست را جدی بگیرید و از آن پیشگری کنید، بیماری‌هایی است که از آن ناشی می‌شود. در ادامه بیشترین مشکلاتی را که به خاطر یبوست ایجاد می‌شود معرفی می‌کنیم.
1. بواسیر (هموروئید)
بواسیر به معنی تورم و التهاب عروق خونی در ناحیه مقعد یا پایین‌تر از روده بزرگ بوده و با درد و خونریزی همراه است. وقتی فرد برای دفع مدفوع فشار زیادی وارد می‌کند، عروق خونی در ناحیه مقعد تحت فشار قرار می‌گیرند و باعث التهاب و تورم آن‌ها می‌شود. همچنین، مدفوع سفت به ناحیه بواسیر فشار وارد کند و شرایط را بدتر می‌کند.
2. شقاق مقعد (فیشر)
شقاق مقعد پارگی یا زخم کوچک در پوشش داخلی مقعد است که معمولاً هنگام دفع مدفوع سفت ایجاد می‌شود و علائمی مانند درد و خونریزی هنگام دفع دارد. هر چه یبوست شدیدتر باشد، مدفوع نیز سفت‌تر شده و باعث پارگی پوست مقعد می‌شود.
3. انسداد روده
انسداد روده زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع نتواند در روده حرکت کند. یبوست شدید و مزمن منجر به جمع شدن بیش از حد مدفوع و در نهایت انسداد کامل روده می‌شود. در این شرایط باید به پزشک مراجعه کنید تا با درمان پزشکی مشکل را رفع کند.
یبوست، یک مشکل قابل پیشگیری است. با رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل، انجام فعالیت بدنی منظم و نوشیدن آب کافی، می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. در صورتی که با یبوست مواجه شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن تشخیص داده شود و درمان مناسب برای شما تجویز گردد. به یاد داشته باشید، سلامت روده، کلید سلامتی بدن است.
طبق گفته مؤسسه ملی بهداشت، زمانی که کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته باشید و مدفوع شما سفت، خشک و کوچک باشد، فرد دارای یبوست است.
مواردی مانند مصرف فیبر کم، کم آبی بدن، کم تحرکی و... منجر به یبوست می‌شود.
برای درمان یبوست ابتدا باید سبک زندگی را تغییر داد، همچنین استفاده از داروهای تخصصی به همراه خوراکی‌های ملین مانند آلو مفید است.
اگر یبوست بیش از 6 هفته طول بکشد و همراه با خون یا درد باشد، بسیار خطرناک است.
