آرتروز، بهعنوان یکی از شایعترین بیماریهای مفصلی، زندگی میلیونها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری مزمن که با تخریب تدریجی غضروف مفاصل همراه است، موجب درد، التهاب و محدودیت حرکتی میشود و به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. آرتروز، فراتر از یک بیماری ساده مفصلی، تأثیرات گستردهای بر زندگی فردی، اجتماعی و اقتصادی افراد دارد. این بیماری میتواند منجر به از دست رفتن توانایی کار، افزایش هزینههای درمانی و کاهش کیفیت زندگی شود. در این مقاله از مدیسیب، به بررسی ابعاد مختلف بیماری آرتروز میپردازیم.
آرتروز شایع ترین نوع آرتریت است (بیماری که مفاصل شما را تحت تاثیر قرار می دهد). معمولا فاصله بین هر دو مفصل، غضروف صاف و مقاوم وجود دارد. غضروفها به استخوانهای مفاصل کمک میکنند تا به آرامی و ایمن از کنار یکدیگر عبور کنند. آرتروز زمانی رخ میدهد که غضروفهای بین مفاصل فرسوده شوند و دو مفصل به طور مستقیم به یکدیگر ساییده شوند. در این شرایط استخوانها به هم ساییده میشوند که باعث ایجاد درد، تورم و کاهش دامنه حرکتی میشود.
نوع آرتروز مفاصل به مفصلی که درگیر میشود اشاره دارد. آرتروز در هر مفصل میتواند علائم و مشکلات خاص خود را به همراه داشته باشد. در ادامه هر یک را به طور کامل توضیخ میدهیم.
این نوع یکی از شایعترین انواع آرتروزها است که مفصل زانو را تحت تأثیر قرار میدهد. از علائم این بیماری میتوان به درد و تورم در زانو، سختی در حرکت، کاهش توانایی راه رفتن و سفتی زانو به ویژه در صبحها اشاره کرد. افزایش سن، وزن زیاد، آسیبهای گذشته و فعالیتهای سنگین از مهمترین دلایل آرتروز زانو است.
ایجاد آرتروز در مفصل لگن حرکت کردن و بلند شدن از حالت نشسته را بسیار دشوار میکند. درد در کشاله ران، باسن یا داخل ران، سختی در چرخش و حرکت لگن از علائم آرتروز لگن است. این بیماری به دلیل افزایش سن، آسیبهای ورزشی و مشکلات ژنتیکی ایجاد میشود.
متاسفانه آرتروز میتواند مفاصل کوچک دستها، مانند مفاصل انگشتان را تحت تأثیر قرار دهد. درد و سفتی در مفاصل انگشتان، ایجاد گرهها یا برآمدگیهای کوچک روی انگشتان و ضعف در دستها از شایعترین علائم این بیماری است. تخریب غضروفهای مفاصل دست به دلیل افزایش سن، استفاده مکرر از دستها و سابقه خانوادگی رخ میدهد.
این نوع آرتروز معمولاً مفاصل گلنوهومرال یا آکرومیوکلاویکولار (AC) شانه را درگیر میکند. درد شدید هنگام حرکت شانه، محدودیت در دامنه حرکتی شانه، احساس صدا یا ساییدگی هنگام حرکت شانه از نشانههای این بیماری است. علت آرتروز شانه را میتوان استفاده بیش از حد، آسیبهای گذشته به شانه و افزایش سن دانست.
این نوع آرتروز بر روی مفاصل ستون فقرات (مهرههای گردن یا کمر) اثر میگذارد و منجر به فشار بر اعصاب آن ناحیه میشود. درد در گردن یا کمر، بیحسی یا ضعف در بازوها یا پاها و کاهش انعطافپذیری ستون فقرات از علائم این نوع آرتروز است. پزشکان علت این بیماری را افزایش سن، ساییدگی طبیعی مفاصل ستون فقرات و آسیبهای گذشته میدانند.
ایجاد آرتروز در مفصل مچ پا، راه رفتن را سخت و دردناک میکند و با علائمی مانند درد و تورم در مچ پا، سفتی و محدودیت حرکت، احساس ناپایداری در مفصل مچ همراه است. آسیبهای گذشته به مچ پا، اضافه وزن و حرکات مکرر پا نیز از دلایل بروز آن هستند.
آرتروز مچ دست نادرتر از انواع دیگر است، اما به شدت مفصل مچ را تحت تاثیر قرار میدهد. این نوع از آرتروز منجر به درد و تورم در مچ دست، کاهش توانایی در گرفتن یا نگه داشتن اشیاء، خشکی و سفتی مچ میشود. از دلایل این بیماری میتوان به آسیبهای گذشته، استفاده مکرر از دستها و شرایط ژنتیکی اشاره کرد.
علائم آرتروز چیست؟ شایع ترین علائم آرتروز عبارتاند از:
تا اینجا با علائم بیماری آرتروز آشنا شدید، اما دلیل ایجاد آن چیست؟
بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و تست های آزمایشگاهی به تشخیص آرتروز کمک میکند. پزشک متخصص ابتدا سابقه پزشکی، علائم، نحوه تأثیر درد بر فعالیتها و همچنین مشکلات پزشکی و مصرف دارو را بررسی میکند. او مفاصل شما را معاینه میکند و حرکت میدهد. البته برای تشخیص دقیق بیماری باید از تصویر برداری و انواع آزمایشها استفاده شود. این آزمایشها عبارت هستند از:
آرتروز چگونه درمان می شود؟ پزشک متخصص درمانهایی را برای بهبود شرایط پیشنهاد میدهد، اما در واقعیت، هیچ درمانی در طب رایج برای آرتروز وجود ندارد و شما نمی توانید غضروف مفاصل آسیب دیده خود را دوباره رشد دهید. با این حال رایجترین درمانهای آرتروز عبارتاند از:
داروهای ضد درد و ضد التهاب برای آرتروز به صورت قرص، شربت، چسب، ژل، کرم یا تزریقی موجود است. معروفترین آنها عبارت است از:
حرکت دادن مفاصل، خشکی و سفتی را از بین میبرد و ماهیچههای اطراف آن را تقویت میکند. فعالیتهایی مانند شنا، ایروبیک در آب و تمرین با وزنههای سبک، همگی به درمان آرتروز کمک میکنند. طبق گفته وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده، 150 دقیقه ورزش متوسط تا شدید در هفته به درمان کمک میکند. یک برنامه ورزشی خوب برای مبارزه با درد و سفتی OA دارای چهار بخش تمرینات تقویتی عضلات، کششی، هوازی و تعادلی است. این 4 بخش هر یک به طور جداگانه به بهبود آرتروز کمک میکنند که عبارت هستند از:
نکته!
قبل از شروع برنامه ورزشی، حتما با پزشک یا فیزیوتراپیست صحبت کنید.
استفاده از عصا یا واکر فشار را از روی مفاصل آسیب دیده شما کم میکند. با توزیع وزن بدن بر روی وسیله کمک حرکتی، فشار وارده بر مفاصل دردناک کمتر شده و در نتیجه درد و التهاب کاهش مییابد. همچنین بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز به دلیل درد و ضعف عضلانی، تعادل خود را از دست میدهند. استفاده از عصا یا واکر به حفظ تعادل کمک کرده و احتمال زمین خوردن را کمتر میکند. در نهایت با استفاده از عصا یا واکر، بیمار با اطمینان بیشتری حرکت میکند و دامنه حرکتی مفاصل را افزایش مییابد. این کاربه جلوگیری از خشکی مفاصل و بهبود عملکرد آنها کمک میکند.
عمل جراحی آخرین مرحله برای درمان است ولی اکثر افراد برای درمان آرتروز به آن نیازی ندارند. اگر علائم شدیدی دارید و روشهای قبلی به درمان کمک نکرد، پزشک عمل جراحی را پیشنهاد میدهد. پزشک متخصص با توجه به میزان آسیب دیدگی مفاصل، بهترین عمل را معرفی میکند. اگر شدت بیماری زیاد باشد، تعویض مفصل(آرتروپلاستی) نیز پیشنهاد میشود.
درمانهای تکمیلی در کنار سایر گزینهها موثر هستند. نمونههایی از طب مکمل عبارت هستند از طب سوزنی، ماساژ، مدیتیشن، تای چی و مکملهای غذایی. البته توصیه میشود قبل از شروع مصرف مکمل های گیاهی یا رژیمی با پزشک متخصص مشورت کنید.
چگونه میتوان از بروز بیماری آرتروز پیشگیری کرد؟ بهترین راه برای پیشگیری از آرتروز، حفظ سلامت کلی است. راههای پیشگیری عبارت هستند از:
آرتروز، نوعی بیماری است که میتوان با اتخاذ سبک زندگی سالم و انجام اقدامات پیشگیرانه، از ابتلا به آن جلوگیری کرد یا پیشرفت آن را به تأخیر انداخت. حفظ وزن مناسب، انجام فعالیتهای بدنی منظم، تغذیه سالم و مراقبت از مفاصل در برابر آسیبها، از جمله مهمترین راهکارهای پیشگیری از آرتروز است. با این حال، با تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و اتخاذ سبک زندگی سالم، میتوان پیشرفت بیماری را کند کرده و درد و ناتوانی ناشی از آن را کاهش داد.
آرتروز زمانی رخ میدهد که غضروف میان مفاصل از بین برود و استخوانها به یکدیگر ساییده شوند.
این بیماری با درد، تورم، کاهش دامنه حرکتی، صدای مفاصل هنگام حرکت و تغییر شکل مفاصل همراه است.
سن، ژنتیک، چاقی، آسیب مفاصل، ضعف عضلانی، کار بیش از حد، دیابت، جنسیت و.. از دلایل آرتروز هستند.
بیماری آرتروز را میتوان با مصرف دارو، ورزش، استفاده از وسایل حمایتی و جراحی درمان کرد.