ورود به پنل کاربری
بواسیر، یکی از مشکلات شایع در بین بزرگسالان است که می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. این عارضه به تورم و التهاب در وریدهای ناحیه مقعد اشاره دارد و می‌تواند با علائمی نظیر درد، خارش و خونریزی همراه باشد. عواملی چون یبوست، بارداری و نشستن طولانی‌مدت می‌توانند به بروز این بیماری کمک کنند. شناخت این مشکل و آگاهی از راه‌های پیشگیری و درمان آن می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند. در این مقاله از مدیسیب به بررسی علائم، علل و نحوه تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم.
بواسیر، یا هموروئید، یک بیماری شایع است که منجر به تورم و التهاب رگ‌های خونی در ناحیه‌ی راست‌روده و مقعد می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های اطراف این ناحیه به دلیل فشارهای مکرر یا کشش مداوم متورم می‌شوند. بواسیر ممکن است به صورت داخلی یا خارجی باشد.
بواسیر داخلی در عمق راست‌روده قرار دارد و معمولاً بدون درد است اما می‌تواند باعث خونریزی شود. در مواردی که بواسیر داخلی به بیرون از مقعد کشیده شود، دردناک و ملتهب می‌شود. از طرف دیگر، بواسیر خارجی نزدیک‌تر به سطح پوست مقعد ایجاد می‌شود و به دلیل نزدیکی به اعصاب، معمولاً دردناک است و با علائمی مانند خارش و سوزش خود را نشان می‌دهد. اگر خون در داخل بواسیر خارجی لخته شود، ممکن است به هموروئید ترومبوزه تبدیل شود که بسیار دردناک بوده و نیاز به درمان فوری دارد.
این بیماری در افراد مختلف شایع است و به عوامل زیادی بستگی دارد. معمولاً بواسیر از طریق رفتارهای نادرست در سبک زندگی، مانند نشستن طولانی‌مدت یا رژیم غذایی نامناسب ایجاد می‌شود.
علائم بواسیر بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. از شایع‌ترین علائم بواسیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نکته! هر یک از این علائم می‌تواند شدت متفاوتی داشته باشد. اگرچه بواسیر در بسیاری از موارد خوش‌خیم است، در صورت تجربه علائمی مانند خونریزی مداوم، درد شدید یا تورم باید به پزشک مراجعه شود تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
علل بروز بواسیر بسیار متنوع است و می‌تواند به عوامل فردی و رفتاری برگردد. مهم‌ترین عوامل موثر در ایجاد بواسیر عبارت هستند از:
پزشک متخصص هموروئید را بر اساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص می دهد. همچنین ممکن است از روش‌های زیر برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کند.
این آزمایش‌ها ممکن است ناراحت کننده باشند، اما دردناک نیستند. معمولاً در مطب پزشک یا مرکز سرپایی بدون بیهوشی انجام می‌شوند و شما همان روز به خانه می‌روید. ممکن است پزشک یک کولونوسکوپی برای تایید یافته‌های سایر آزمایش‌ها یا بررسی علائم سرطان روده بزرگ انجام دهد. این روش سرپایی نیاز به بیهوشی دارد.
تسکین چشمگیر اکثر علائم هموروئید را می توان با درمان های ساده و خانگی برای هموروئید پیدا کرد. برای جلوگیری از عود کردن‌های گاه به گاه، موارد زیر را رعایت کنید.
فیبر بیشتری را از طریق غذا، مکمل‌های فیبر (مانند متاموسیل، سیتروسل یا فیبر کان) یا هر دو به رژیم غذایی خود اضافه کنید. فیبر همراه با مایعات کافی، مدفوع را نرم کرده و دفع آن را آسان می‌کند و فشار روی هموروئید را کاهش می‌یابد. غذاهای پر فیبر شامل کلم بروکلی، لوبیا، سبوس گندم و جو دوسر، غذاهای سبوس دار و میوه‌های تازه است.
مکمل‌های فیبر به کاهش خونریزی، التهاب و بزرگ شدن هموروئید کمک می‌کنند. همچنین ممکن است تحریک ناشی از تکه‌های کوچک مدفوع که در اطراف رگ‌های خونی گیر کرده‌اند را کاهش دهند. برخی افراد متوجه می‌شوند که افزایش فیبر باعث نفخ یا گاز معده می‌شود. بنابراین بهتر است مصرف فیبر را به آرامی شروع کنید و به تدریج مصرف خود را به 25 تا 30 گرم فیبر در روز افزایش دهید. همچنین مصرف مایعات خود را افزایش دهید.
هنگامی که میل به اجابت مزاج دارید، فوراً به دستشویی بروید. منتظر زمان مناسب تر نباشید مدفوع می تواند عقب نشینی کند و منجر به افزایش فشار و زور زدن شود. همچنین، هر روز یک زمان مشخص، مثلاً بعد از غذا، برای نشستن چند دقیقه در توالت تعیین کنید. این رفتار به شما در ایجاد یک عادت روده منظم کمک می‌کند.
حمام نشسته یک روش درمانی است که به معنی نشستن در آب گرم برای تسکین ناحیه‌ی کمر و باسن می‌شود. این روش می‌تواند به خارش، تحریک و اسپاسم در ناحیه مقعد کمک می‌کند. این حمام معمولاً به مدت ۲۰ دقیقه بعد از هر بار دفع و دو یا سه بار در روز توصیه می‌شود. پس از نشستن در آب گرم، بهتر است ناحیه را به آرامی با حوله یا سشوار کامل خشک کنید.
ورزش می‌تواند در درمان بواسیر و کاهش علائم آن نقش مؤثری داشته باشد. فعالیت‌های بدنی منظم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا به بهبود گردش خون در ناحیه مقعد کمک کرده و از یبوست پیشگیری می‌کند. همچنین، برخی تمرینات مخصوص کگل می‌توانند به تقویت عضلات ناحیه مقعد کمک کنند و فشار را کاهش دهند. با این حال، باید از تمرینات سنگین و فشارآور که می‌توانند علائم بواسیر را تشدید کنند، اجتناب شود.
برای تسکین موضعی بواسیر، می‌توانید از کرم‌های بدون نسخه مانند آنتی هموروئید که حاوی بی‌حسی موضعی هستند استفاده کنید؛ این کرم‌ها می‌توانند به طور موقت درد را تسکین دهند. همچنین، دستمال‌های حاوی نارون کوهی (مانند Tucks) آرامش‌بخش هستند ضرری هم ندارند. استفاده از یک بسته یخ کوچک به مدت چند دقیقه بر روی ناحیه مقعد نیز می‌تواند به کاهش درد و ورم کمک کند. همچنین نشستن بر روی یک بالشتک به جای سطوح سخت به کاهش ورم بواسیرهای موجود و جلوگیری از تشکیل بواسیرهای جدید کمک می‌کند.
برخی از هموروئیدها را نمی توان تنها با درمان های خانگی کنترل کرد، چه به دلیل تداوم علائم یا به دلیل افتادگی بواسیر داخلی. خوشبختانه، درمان‌های کم تهاجمی هموروئید در دسترس هستند که درد کمی دارند و امکان بهبودی سریعی را فراهم می‌کنند. این روش ها معمولاً در مطب جراح یا به صورت جراحی سرپایی در بیمارستان انجام می شود.
1. باندگذاری (Band Ligation): این روش با قرار دادن یک بند لاستیکی در پایه بواسیر باعث می‌شود که خونرسانی به آن متوقف شود و بواسیر کوچک شود. معمولاً این درمان در چند جلسه با فواصل معین انجام می‌شود. عوارض جانبی این روش شامل درد خفیف، خونریزی یا عفونت است که معمولاً با مراقبت‌های خانگی قابل کنترل است.
2. همورئیدکتومی (Hemorrhoidectomy): در این عمل جراحی، پزشک بافت بواسیر را با یک برش باریک در اطراف آن برمی‌دارد. این روش معمولاً برای بواسیرهای بزرگ یا بواسیرهای خارجی مداوم که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود. این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و ممکن است بیمار نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشد.
3. همورئیدوپکسی با گیره (Stapled Hemorrhoidopexy): این روش برای بواسیرهای داخلی که خونریزی می‌کنند یا پروپلاپس شده‌اند مناسب است. در این عمل، از دستگاه گیره‌گذاری استفاده می‌شود تا بواسیرها در موقعیت طبیعی خود قرار گیرند. این عمل نیز تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و معمولاً عوارض کمتری نسبت به همورئیدکتومی دارد.
نکته!
این روش‌ها به بیماران این امکان را می‌دهد که پس از جراحی به راحتی به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند و عموماً بهبودی سریعتری نسبت به روش‌های سنتی دارند. با این حال، برای انتخاب بهترین روش جراحی، باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
طبق نظر طب سنتی برای درمان خانگی بواسیر ابتدا باید بدن از سودا پاکسازی شود، سپس وضعیت را کنترل کرد. در ادامه گیاهان دارویی برای درمان هموروئید را معرفی می‌کنیم.
1. بابونه: این گیاه دارای خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده است و به‌عنوان دمنوش یا برای شستشوی ناحیه‌ی مقعد استفاده می‌شود.
2. گل همیشه‌بهار: به‌عنوان یک گیاه بهبوددهنده زخم شناخته می‌شود و می‌توان از آن به‌صورت کرم یا ضماد برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده کرد.
3. آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا به‌خاطر خاصیت ضدالتهابی و تسکین‌دهنده‌اش به کاهش خارش و سوزش بواسیر کمک می‌کند. می‌توان از آن به صورت ژل روی ناحیه مبتلا استفاده کرد.
4. رازیانه و انیسون: این گیاهان به‌دلیل خاصیت‌های گوارشی و کمک به هضم غذا، در پیشگیری از یبوست مؤثر هستند که یکی از علل بواسیر محسوب می‌شود.
5. چای سبز: دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است و می‌تواند به‌عنوان دمنوش برای بهبود وضعیت روده‌ها و کاهش التهاب مصرف شود.
6. زردچوبه: این ادویه به‌خاطر خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی‌اش می‌تواند در کاهش التهاب مؤثر باشد. می‌توان آن را در غذاها یا به‌صورت دمنوش مصرف کرد.
این گیاهان می‌توانند به تسکین علائم بواسیر کمک کنند، اما حتماً قبل از استفاده از هر یک از آن‌ها با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید تا از مناسب بودن و نحوه مصرف آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
برای پیشگیری از بواسیر، توصیه می‌شود موارد زیر را رعایت کنید.
1. مصرف فیبر یکی از اصلی‌ترین روش‌های جلوگیری از یبوست و در نتیجه پیشگیری از بواسیر است. منابع خوب فیبر شامل سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، و حبوبات هستند. فیبر به نرم‌تر شدن مدفوع کمک می‌کند و عمل دفع را راحت‌تر و بدون فشار می‌کند. غذاهای پرفیبر شامل سیب، موز، پرتقال، نخود، عدس و سبوب گندم است. افزایش مصرف فیبر باید به‌تدریج انجام شود تا بدن به آن عادت کند و از نفخ جلوگیری شود.
2. نوشیدن آب در طول روز باعث می‌شود مدفوع نرم و روان باقی بماند. کمبود آب باعث سفت و خشک شدن مدفوع و افزایش فشار هنگام دفع می‌شود. برای هیدراته ماندن بدن، توصیه می‌شود حداقل ۸ لیوان آب در روز مصرف کنید.
3. ورزش، به‌خصوص ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، شنا، و دوچرخه‌سواری، به حرکت روده‌ها و تسهیل هضم کمک می‌کند. فعالیت بدنی به بهبود جریان خون در ناحیه‌ی مقعد و کاهش احتمال التهاب رگ‌ها کمک می‌کند. البته از فعالیت‌های سنگین که باعث فشار در ناحیه مقعد می‌شود، مانند وزنه‌برداری سنگین، خودداری کنید.
4. نشستن طولانی بر روی سطوح سخت فشار بیشتری به رگ‌های ناحیه مقعد وارد می‌کند. برای افرادی که شغل‌شان نیاز به نشستن طولانی دارد، توصیه می‌شود که هر یک ساعت چند دقیقه بایستند و حرکت کنند.
5. نشستن در آب گرم بعد از دفع مدفوع می‌تواند به تسکین و جلوگیری از التهاب کمک کند. این کار به‌ویژه برای افرادی که علائم خفیفی از بواسیر دارند، مفید است. حمام نشسته همچنین برای حفظ بهداشت ناحیه مقعد مؤثر است.
6. زور زدن و طولانی نشستن روی توالت باعث فشار اضافی به رگ‌های ناحیه مقعد می‌شود. برای کاهش نیاز به زور زدن، بهتر است از یک چهارپایه زیر پاها استفاده کنید که به حالت طبیعی بدن در دفع کمک کند. همچنین بهتر است پس از دفع از دستمال‌های مرطوب بدون الکل و عطر استفاده کنید و ناحیه را با آب ولرم تمیز کنید.
7. استرس نیز می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی از جمله یبوست شود. تمرین‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن و تنفس عمیق به بهبود هضم و عملکرد روده کمک می‌کند.
بواسیر نه تنها یک عارضه جسمی است، بلکه می‌تواند تأثیرات روانی نیز به همراه داشته باشد. با این حال، بسیاری از افراد از صحبت در مورد آن خجالت می‌کشند و همین موضوع می‌تواند به تشدید علائم منجر شود. توجه به شیوه‌های پیشگیری، از جمله رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی، می‌تواند در جلوگیری از بروز بواسیر مؤثر باشد. در صورت بروز علائم، مراجعه به پزشک و بررسی گزینه‌های درمانی می‌تواند به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
خونریزی، خارش، درد و تورم و احساس زائده از علائم بواسیر است.
برای درمان خانگی، باید مصرف میوه و سبزی را افزایش دهید، از آب گرم استفاده کنید، ورزش کنید و به زمان مورد نیاز بدن برای اجابت مزاج توجه کنید.
یبوست را درمان کنید، استرس را کاهش دهید، هنگام دفع مدفوع خیلی زور نزنید و... .
